بررسی اثر ملاتونین در زخم معد ه ناشی  از اتانول در موش صحرایی كلستاتیك

 

 

هدف: 

با توجه به اینكه زخم معده در موجودات كلستاتیك بیش از موجودات نرمال مشاهده می شود، هدف این پایان نامه بررسی نقش ملاتونین در كاهش این زخم می باشد. ملاتونین هورمون مترشحه اپی فیز كه از  L - تریپتوفان سنتز می شود در دستگاه گوارش وجود داشته، اثر محافظتی در برابر رادیكالهای آزاد دارد.

در این مطالعه اثر ملاتونین بر زخم معده ناشی از اتانول  ^o 96 در  Rat  های نركلستاتیك بررسی می گردد.

زخم های معده به شكل ماكروسكوپی با متد  J. Score اندازه گیری شدند. ملاتونین پس از كلستاتیك كردن حیوانات و بروز علائم كلستاز( یك هفته)، به صورت داخل صفاقی با دوزهای 1،5/2،5،10،20   mg/kg به طور وابسته به دوز زخم های ایجاد شده توسط اتانول را كاهش داد.

به نظر می رسد مهار عملكرد رادیكالهای آزاد به وسیله ملاتونین ممكن است یكی از راههایی باشد كه  اثر محافظتی خود را بر غشای معده اعمال می كند. در موشهای صحرایی كلستاتیك این اثر به نسبت موشهای غیر كلستاتیك بیشتر مشاهده شد. به علاوه ملاتونین حتی در دوزهای پائین، یك عامل مكفی در كاهش عوارض كلستاتیك است. در این مطالعه 5 گروه، كنترل، Sham، نرمال سالین + BDL، اتانول+BDL و گروه ملاتونین+ اتانول+ BDL با دوزهای مختلف مورد بررسی قرار گرفتند.

 

 

 

فصل اول

 

اهمیت مسأله

بیان مسئله

اهمیت موضوع

اهمیت مسأله:

همانطور كه می دانیم رادیكالهای آزاد به DNA، پروتئین ها و لیپیدها از راههای مختلف صدمه می زنند و منجر به صدمه به ژن ها، پروتئین های ساختمانی، آنزیمها و سطح سلولها می شوند و از این راه كلیه اعمال بدن را می توانند مختل كنند.

اتانول از آن دسته موادی است كه تولید رادیكالهای آزاد می كند از جمله رایكالهای اكسیژن، و از سنتز GSH جلوگیری می كند و از میزان آن را در بافتها كم می كند. همچنین میزان Malandial  dehyde:  MDA را افزایش داده و به طور كلی در حیوانات و انسان سیستم دفاعی آنتی اكسیدان بدن را ناتوان می كند. بافتهای مختلف با مصرف اتانول آسیب می بیند از جمله كبد، سیستم اعصاب مركزی، قلب، ریه و بیضه ها. به نظر می رسد معده نیز از جمله بافتهایی است كه تحت تأثیر رادیكالهای آزاد حاصل از اتانول آسیب می بیند مانند ایجاد زخم معده و همانطور كه می دانیم مصرف اتانول و  نوشیدنی هایی كه حاوی آن است اگر چه در ایران بسیار كم ولی در سطح جهان معمول است. پس اگر بتوان ماده ای را یافت كه بتواند از تولید رادیكالهای آزاد حاصل از اتانول جلوگیری كند در عین حال خود نیز بی ضرر باشد، كمك بسیار بزرگی برای رفع این مشكل كرده‌ایم.

لذا با توجه به گزارشات متعدد مبنی بر حضور بیشتر زخم های گوارشی در بیمارانی كه علل مختلف دچار كلستاز می شوند و همچنین گزارشاتی كه نشان می دهند در كلستاز،‌افزایش ترشح اسید، كاهش جریان خون دیواره معده و افزایش تشكیل رادیكالهای آزاد داریم و از سوی دیگر نقش ملاتونین در كاهش زخم معده از طریق مهار عملكرد رادیكالهای آزاد و اثر آن در محافظت از سلولها، به نظر می‌رسد ملاتونین بتواند نقش مهمی در جلوگیری از زخم معده موجودات كلستاتیك بازی كند.

بیان مسئله:

اتانول احتمالاً از كم قدرت ترین داروهای مورد استعمال انسان است. در حین حال عوارض و مرگ و میر آن از نظر شیوع بیش از مجموع كلیه داروهای دیگر است.

در ایران به خاطر دین حاكم بر آن مصرف اتانول و سایر نوشیدنیهای حاوی آن، پائین است ولی حدود 80 % بالغین ایالات متحده آمریكا مشروبات الكلی مصرف می كنند. تخمین زده می شود كه 5 تا 10 درصد مردان بالغ این اجتماع در دوره ای از زندگی خود با مشكلات ناشی از مصرف الكل روبه رو می شوند نظر داده اند كه عواملی  اساسی چون گلوتاتیون ممكن است در الكلی ها به علت سوء جذب كاهش پیدا كند و بدین طریق رادیكالهای سمی كه به وسیلة این ماده جذب می شوند باعث آسیب های كبدی، معدی و.... گردد.

زخم های پپیتیك عبارت از ضایعاتی هستند كه در مخاط معده یا دوازدهه قرار داشته و توسط عمل هضمی اسید و پپسین معده آسیب پذیر می باشند. این لایه ها مناطقی هستند كه عاری از مخاط بوده و به عمل هضم حساسیت نشان می دهند. ترشح غیر كنترل شده اسید هیدروكلریك و زخم شدن موكوس معده در نتیجه فاكتورهای مختلفی می باشد. اگر چه مكانیسم ترشح اسید از سلولهای پاریتال به خوبی شناخته شده است ولی پروسه ای كه باعث زخم های معده می شود هنوز واضح نمی باشد. از میان عامل های مختلف كه باعث زخم معده می شوند. زخم هایی كه مسبب آنها استرس، مصرف الكل، و یا عفونت با هلیكو باكتر پیلوری است، واكنشهای اكسیژنی بخصوص تولید رادیكال آزاد هیدروكسیل عامل ایجاد زخم معده است. ثابت شده است كه بسیاری از داروهای موجود در این روند، اثرات مفیدی در كنترل افزایش اسید و زخم دارند، اما استفاده طولانی از آنها همراه با اثرات جانبی تخریب كننده می باشد. از این رو بسیاری از تحقیقات برای یافتن تركیبی است كه اثر ضد ترشح اسید و ضد زخم داشته و به عنوان یك آنتی اكسیدان عمل كند. ملاتونین هورمون مترشحه از اپی فیز است كه به صورت دارو نیز در دسترس می باشد. طبق مطالعات  انجام شده بر روی آنزیم‌هایی كه تولید رادیكالهای آزاد می كنند اثر گذاشته و آنها را كاهش می دهند و همچنین تولید گلوتاتیون پراكسیداز كه یك آنتی اكسیدان قدرتمند است را افزایش می دهد و در مقابل رادیكالهای آزاد كه حاوی هیدروكسیل هستند عمل دفاعی و آنتی اكسیدانی دارد و كاملاً نیز بی ضرر می باشد. پس باید نقش ملاتونین  را به عنوان یك جلوگیری كننده از زخم معده بررسی كرد.

اتانول با آسیب پاتوژنز كبد كلستاتیك ارتباط دارد و به آسیب اكسیدایتو كمك می كند و ملاتونین باعث كاهش این آسیب ها می شود و چون ابتلا به زخم معده در افراد  كلستاتیك بیشتر بوده و موكوس معده آنها حساسیت زیادی به عوامل مهاجم زخم زا دارد، ملاتونین می تواند در كاهش زخم این افراد، با مكانیسم منع عملكرد رادیكالهای آزاد، مؤثر باشد.

اهمیت موضوع:

ابتلا به زخم معده در بیماران كلستاتیك درمقایسه با جمعیت نرمال زیاد بوده آزمایشات متعدد نشان داده اند كه موكوس معده حیوانات كلستاتیك حساسیت زیادی به استرس، اتانول و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (  NSAID_s) دارند. از سوی دیگر از ملاتونین، هورمونی كه در غدة اپی فیز سنتز می شود، اثرات متعددی همچون محافظت از سلولها در برابر رادیكالهای آزاد، تقویت سیستم ایمنی، جلوگیری از سرطان و افزایش طول عمر گزارش شده است. قرص ملاتونین در سوپر ماركتهای امریكا به راحتی در دسترس بوده و مورد استفاده قرار می گیرد. یكی از مهمترین اثرات گزارش شده ملاتونین نقش آن در جلوگیری از زخم معده می باشد. لذا با توجه به اینكه زخم معده در موجودات كلستاتیك زیاد مشاهده می گردد، به نظر می رسد چنانچه بتواند در كاهش زخم معده در این بیماران نقش داشته باشد، دارای  اهمیت ویژه ای خواهد بود. مضاف بر اینكه زخم معده حاصل از رادیكالهای آزاد تولید شده به وسیله مصرف اتانول در جهان شایع بوده و ملاتونین یك داروی بی ضرر است.

 

 

فهرست

 

خلاصه.............................................................................................................. 1     

فصل اول:.......................................................................................................... 2

           (1-1) اهمیت مسأله............................................................................ 3

           (2-1) بیان مسأله................................................................................. 4

           (3-1) اهمیت مسأله............................................................................ 5

فصل دوم: بررسی متون و مطالعات دیگران در این زمینه................................... 7

          (1-2) زخمهای پپتیك.......................................................................... 8

          (2-2) اشكال غیر معمول اولسر پپتیك................................................. 8

          (3-2) اپیدمیولوژی............................................................................... 9

          (4-2) اتیولوژی.................................................................................... 9

          (5-2) پاتوژنززخم معده و عوامل مهاجم.............................................. 13

                  (1-5-2) اسید و پپسین.............................................................. 13

                  (2-5-2) معیوب شدن سد مخاطی............................................. 13

         (6-2) برخی از عوامل دفاعی در مقابل زخم‌های معدی........................ 15

                 (1-6-2) ترشح موكوس و بی‌كربنات.......................................... 15

                 (2-6-2) جریان خون موضعی..................................................... 16

                 (3-6-2) پروستاگلندین‌های داخلی.............................................. 17

                 (4-6-2) نیتریك اكساید.............................................................. 18

       (7-2) روشهای ایجاد زخم معده تجربی................................................... 19

                (1-7-2) زخم دارویی یا روش شیمیایی....................................... 19

                (2-7-2) روش فیزیكی................................................................. 19

       (8-2) روش‌های اندازه‌گیری زخم معده.................................................. 23

                (1-8-2) J.Score......................................................................... 23

                (2-8-2) محاسبة Ulcer index..................................................... 23

                (3-8-2) تغییرات در گردش خون معده....................................... 24

       (9-2) كلستازیس..................................................................................... 25

       (10-2) سندروم كلستاز............................................................................ 25

       (11-2) تظاهرات بالینی............................................................................ 25

       (12-2) تغییرات بیوشیمیایی..................................................................... 26

       (13-2) ارتباط یرقان انسدادی با اولسر پپتیك.......................................... 28

                 (1-13-2) تعریف بیماری اولسر پپتیك....................................... 28

                 (2-13-2) انواع اولسر پپتیك....................................................... 28

                 (3-13-2) تعریف یرقان.............................................................. 28

                 (4-13-2) بررسی شیوع اولسر پپتیك در بیماران یرقانی............. 28

                 (5-13-2) سیروز......................................................................... 29

                 (6-13-2) تعریف واریس مری................................................... 29

                 (7-13-2) ظهور لیژن‌های موكوسی معدی ـ روده‌ای در

                 سیروز كبدی................................................................................ 30

                 (8-13-2) سیروز صفراوی.......................................................... 30

                 (9-13-2) سیروز صفراوی اولیه.................................................. 31

        (14-2) رادیكال‌های آزاد......................................................................... 32

        (15-2) رادیكال‌های آزاد حاصل از متابولیسم o₂..................................... 33

        (16-2) الكل اتیلیك................................................................................ 36

        (17-2) فارماكولوژی پایه‌ای اتانول.......................................................... 36

                   (1-17-2) مسیر الكل دهیدروژناز............................................. 37

                (2-17-2) سیستم میكروزومی اكسید كنندة اتانول (MEOS)........ 37

                (3-17-2) متابولیسم استالدئید...................................................... 38

      (18-2) اثر اتانول در GIT.......................................................................... 38

      (19-2) الكل و رادیكال‌های آزادی كه تولید می‌كند................................... 40

      (20-2) ملاتونین....................................................................................... 45

               (1-20-2) منشأ ملاتونین در بدن................................................... 45

                (2-20-2) ساختمان شیمیایی و كریستالی ملاتونین...................... 46

                (3-20-2) اهمیت ملاتونین........................................................... 48

                (4-20-2) فارماكوكینتیك ملاتونین.............................................. 52                                      

                (5-20-2) اثرات جانبی ملاتونین.................................................. 54         

                (6-20-2) موارد منع مصرف ملاتونین.......................................... 55         

                (7-20-2) آنتاگونیست ملاتونین................................................... 55           

                (8-20-2) تغییرات در ملاتونین با سن......................................... 56   

                (9-20-2) مكانیزیم عمل ضد رادیكال آزادی ملاتونین و اثر آن

                بر روی NO................................................................................... 57        

               (10-20-2) طرز تشكیل رادیكال‌های آزاد اسید چرب و مكانیسم عمل        

               ملاتونین در مقابل آنها.................................................................... 59   

               (11-20-2) رادیكال‌های آزاد در مغز و عمل ملاتونین در

               مقابل آن.......................................................................................... 60   

               (12-20-2) مكانیزم‌های ضد رادیكال‌ آزادی مغز........................... 61      

               (13-20-2) نقش ملاتونین............................................................ 61   

               (14-20-2) اثر پیش‌گیری ملاتونین از تولید رادیكال آزاد به وسیلة مصرف      

               مزمن اتانول در مغز، ریه، قلب، كبد و بیضه‌ها ............................... 62   

فصل سوم: روش كار......................................................................................... 64       

          (1-3) جامعة آماری.............................................................................. 65          

          (2-3) فرد آماری.................................................................................. 66         

          (3-3) نوع نمونه‌برداری و نوع مطالعه.................................................. 67

          (4-3) محدودیت‌ها و مشكلات............................................................ 67

          (5-3) ملاحظات اخلاقی...................................................................... 68

فصل چهارم:...................................................................................................... 69

          (1-4) تجزیه و تحلیل اطلاعات............................................................ 70

          (2-4) روش‌های آنالیز آماری............................................................... 70

          (3-4) ارائة جدول................................................................................. 71

          (4-4) نمودار و انجام آزمون آماری...................................................... 72

فصل پنجم:........................................................................................................ 75

          (1-5) بحث و نتیجه‌گیری.................................................................... 76

خلاصة انگلیسی................................................................................................ 78

منابع.................................................................................................................. 79